کد مطلب:214794 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:312
در معنی کلمه ألله
عن الحسن بن راشد، عن أبی الحسن موسی بن جعفر (علیه السلام) قال، سألته عن معنی ألله؟ قال: استولی علی ما دق و جل.
التوحید باب 31 ح 4
ترجمه: حسن بن راشد گوید: از امام هفتم علیه السلام از معنی كلمه ألله پرسیدم؟
فرمود: استیلاء و تولی دارد بر هر چه هست از كوچك و بزرگ.
توضیح:
مناسب است حدیث دیگری از حضرت أمیرالمؤمنین (ع) در اینجا نقل بشود: ان رجلا قام الیه فقال، یا أمیرالمؤمنین أخبرنی عن بسم الله الرحمن الرحیم ما معناه؟
فقال: ان قولك: ألله، أعظم اسم من أسماء الله عزوجل، و هو الاسم الذی لا ینبغی أن یسمی به غیر الله، و لم یتسم به مخلوق. فقال الرجل: فما تفسیر قوله - ألله؟ قال: هو الذی یتأله الیه عند الحوائج و الشدائد كل مخلوق، عند انقطاع
[ صفحه 77]
الرجاء من جیمع من هو دونه، و تقطع الأسباب من كل سواه.
التوحید باب 31 ح 5
ترجمه:
مردی در پیشگاه امیرالمؤمنین (ع) به پا خاسته و عرض كرد: مرا خبر بده از معنی - بسم الله الرحمن الرحیم؟
فرمود: كلمه - ألله، بزرگترین اسمی است از أسماء الهی، و سزاوار نیست كه دیگری با آن اسم شریف نامیده شود، و كسی هم تا به حال با این اسم نامیده نشده است.
آن مرد عرض كرد كه: پس تفسیر و معنی این كلمه را بیان فرمایید؟
فرمود: ألله كسی است كه هر موجودی نزد شدائد و موقع درخواست حوائج به سوی او توجه و خضوع می كند، هنگامی كه امید یاری از دیگران قطع شده، و أسباب و وسائل از همه أفرادی كه غیر پروردگار متعال باشد منقطع گردد.
و در این مورد مطالبی را توضیح می دهیم:
1- ألله: نام شخصی است برای پروردگار متعال، و این اسم بودن در لغات عبری و سریانی سابقه داشته است.
و این كلمه در همان لغات، از ماده أله كه به معنی عبودیت و تحیر است أخذ شده است.
پس در كلمه ألله: چندین جهت منظور است:
أول - نام بردن آن به پروردگاری كه واجب مطلق فی ذاته و أزلی و أبدی و
[ صفحه 78]
نامحدود و نامتناهی است.
دوم - دلالت آن به موجب ماده اش بر معنی عبودیت و مفهوم معبود مطلق بودن.
سوم - توجه و خضوع و ذلت در مقابل این نور مطلق كه نتیجه دو مفهوم گذشته است.
2- استیلاء: خواستن ولایت و متولی شدن است، و ولایت به معنی در جانب و جهت شی ء واقع شدن باشد به مقصد توجه و تدبیر و رسیدگی به امور و جریان آن، و از همین معنی است: مفاهیم ولایت و تولیت و متولی و والی شدن.
و این معنی نتیجه و حاصل تحقق عبودیت و خضوع تام در عبد باشد: زیرا برگشت عبودیت به حصول حالت ذلت و فناء كامل است، و چون حقیقت فناء تكوینا یا به اختیار محقق گردد: قهرا خداوند متعال متولی امور او شده، و جریان زندگی او را اداره خواهد كرد.
و مضافا بر این: بندگی و عبودیت و اطاعت پس از مشاهده تولیت و تدبیر امور و قضاء حوائج باشد در مرحله تكوین، تا باعث بر توجه و خضوع و اطاعت و اظهار بندگی گردد.
توضیح آنكه: استیلاء بر دو قسم باشد:
أول - استیلاء تكوینی كه: تولیت و تدبیر امور موجودات و همه عوالم است در مقام ادامه وجود و ابقاء آنها، پس از ایجاد كردن.
دوم - استیلاء در مقام تشریع و جعل مقررات و ضوابط و أحكام، در مراحل اختیار، و سپس در مقامات اجراء و عمل به آنها و در تسلیم و تفویض و عبودیت و فناء بندگان، یا عصیان و مخالفت آنان.
[ صفحه 79]
پس در تمام این مراحل: استیلاء و متولی بودن خداوند متعال به همه عوالم و موجودات تكوینا و تشریعا ثابت است.
و این معنی ریشه و حقیقت الوهیت و معبود بودن و محیط و قیوم و خالق و مدبر بودن پروردگار متعال می باشد.
3- ألذی یتأله الیه كل مخلوق: تأله بصیغه تفعل از الاه و به معنی تعبد و عبودیت و خضوع باشد. و صیغه تفعل دلالت بر أخذ و اختیار می كند.
و به طوری كه گفتیم: هر مخلوقی با توجه به ایجاد و تكوین و ابقاء و ادامه حیات خود، فقر و ضعف و احتیاج صد درصد خود را به خداوند خالق متعال تشخیص داده، و پیوسته در مقابل عظمت او اظهار ذلت و خضوع و بندگی می كند.
پس تفسیر و معنی كردن كلمه ألله: با استیلاء بر همه موجودات، یا با اظهار خضوع و توجه بر او در حوائج، هر دو صحیح و مطابق اقتضای حقیقت الوهیت است، البته تفسیر أول از جانب پروردگار متعال نسبت به مخلوقات خود. و تفسیر دوم از جانب بندگان در مقابل عظمت و تكوین و تشریع و ایجاد و ابقاء خداوندی كه مالك جهان و جهانیان است.
[ صفحه 80]
التوحید باب 31 ح 4
ترجمه: حسن بن راشد گوید: از امام هفتم علیه السلام از معنی كلمه ألله پرسیدم؟
فرمود: استیلاء و تولی دارد بر هر چه هست از كوچك و بزرگ.
توضیح:
مناسب است حدیث دیگری از حضرت أمیرالمؤمنین (ع) در اینجا نقل بشود: ان رجلا قام الیه فقال، یا أمیرالمؤمنین أخبرنی عن بسم الله الرحمن الرحیم ما معناه؟
فقال: ان قولك: ألله، أعظم اسم من أسماء الله عزوجل، و هو الاسم الذی لا ینبغی أن یسمی به غیر الله، و لم یتسم به مخلوق. فقال الرجل: فما تفسیر قوله - ألله؟ قال: هو الذی یتأله الیه عند الحوائج و الشدائد كل مخلوق، عند انقطاع
[ صفحه 77]
الرجاء من جیمع من هو دونه، و تقطع الأسباب من كل سواه.
التوحید باب 31 ح 5
ترجمه:
مردی در پیشگاه امیرالمؤمنین (ع) به پا خاسته و عرض كرد: مرا خبر بده از معنی - بسم الله الرحمن الرحیم؟
فرمود: كلمه - ألله، بزرگترین اسمی است از أسماء الهی، و سزاوار نیست كه دیگری با آن اسم شریف نامیده شود، و كسی هم تا به حال با این اسم نامیده نشده است.
آن مرد عرض كرد كه: پس تفسیر و معنی این كلمه را بیان فرمایید؟
فرمود: ألله كسی است كه هر موجودی نزد شدائد و موقع درخواست حوائج به سوی او توجه و خضوع می كند، هنگامی كه امید یاری از دیگران قطع شده، و أسباب و وسائل از همه أفرادی كه غیر پروردگار متعال باشد منقطع گردد.
و در این مورد مطالبی را توضیح می دهیم:
1- ألله: نام شخصی است برای پروردگار متعال، و این اسم بودن در لغات عبری و سریانی سابقه داشته است.
و این كلمه در همان لغات، از ماده أله كه به معنی عبودیت و تحیر است أخذ شده است.
پس در كلمه ألله: چندین جهت منظور است:
أول - نام بردن آن به پروردگاری كه واجب مطلق فی ذاته و أزلی و أبدی و
[ صفحه 78]
نامحدود و نامتناهی است.
دوم - دلالت آن به موجب ماده اش بر معنی عبودیت و مفهوم معبود مطلق بودن.
سوم - توجه و خضوع و ذلت در مقابل این نور مطلق كه نتیجه دو مفهوم گذشته است.
2- استیلاء: خواستن ولایت و متولی شدن است، و ولایت به معنی در جانب و جهت شی ء واقع شدن باشد به مقصد توجه و تدبیر و رسیدگی به امور و جریان آن، و از همین معنی است: مفاهیم ولایت و تولیت و متولی و والی شدن.
و این معنی نتیجه و حاصل تحقق عبودیت و خضوع تام در عبد باشد: زیرا برگشت عبودیت به حصول حالت ذلت و فناء كامل است، و چون حقیقت فناء تكوینا یا به اختیار محقق گردد: قهرا خداوند متعال متولی امور او شده، و جریان زندگی او را اداره خواهد كرد.
و مضافا بر این: بندگی و عبودیت و اطاعت پس از مشاهده تولیت و تدبیر امور و قضاء حوائج باشد در مرحله تكوین، تا باعث بر توجه و خضوع و اطاعت و اظهار بندگی گردد.
توضیح آنكه: استیلاء بر دو قسم باشد:
أول - استیلاء تكوینی كه: تولیت و تدبیر امور موجودات و همه عوالم است در مقام ادامه وجود و ابقاء آنها، پس از ایجاد كردن.
دوم - استیلاء در مقام تشریع و جعل مقررات و ضوابط و أحكام، در مراحل اختیار، و سپس در مقامات اجراء و عمل به آنها و در تسلیم و تفویض و عبودیت و فناء بندگان، یا عصیان و مخالفت آنان.
[ صفحه 79]
پس در تمام این مراحل: استیلاء و متولی بودن خداوند متعال به همه عوالم و موجودات تكوینا و تشریعا ثابت است.
و این معنی ریشه و حقیقت الوهیت و معبود بودن و محیط و قیوم و خالق و مدبر بودن پروردگار متعال می باشد.
3- ألذی یتأله الیه كل مخلوق: تأله بصیغه تفعل از الاه و به معنی تعبد و عبودیت و خضوع باشد. و صیغه تفعل دلالت بر أخذ و اختیار می كند.
و به طوری كه گفتیم: هر مخلوقی با توجه به ایجاد و تكوین و ابقاء و ادامه حیات خود، فقر و ضعف و احتیاج صد درصد خود را به خداوند خالق متعال تشخیص داده، و پیوسته در مقابل عظمت او اظهار ذلت و خضوع و بندگی می كند.
پس تفسیر و معنی كردن كلمه ألله: با استیلاء بر همه موجودات، یا با اظهار خضوع و توجه بر او در حوائج، هر دو صحیح و مطابق اقتضای حقیقت الوهیت است، البته تفسیر أول از جانب پروردگار متعال نسبت به مخلوقات خود. و تفسیر دوم از جانب بندگان در مقابل عظمت و تكوین و تشریع و ایجاد و ابقاء خداوندی كه مالك جهان و جهانیان است.
[ صفحه 80]